Szkoła Podstawowa im. H. Sienkiewicza w Łysych

Henryk Sienkiewicz urodził się na Podlasiu w woli Okrzejskiej 5 maja 1846 r. Był synem Józefa Sienkiewicza i Stefanii z Cieciszowskich.

W 1858 r. Henryk rozpoczął naukę w gimnazjum realnym w Warszawie. W 1886 r. uzyskał świadectwo dojrzałości i zapisał się na Wydział Lekarski Szkoły Głównej. W następnym roku przeniósł się na Wydział Filologiczno – Historyczny. Jednocześnie rozpoczął pracę dziennikarską, jako felietonista i recenzent. Od 1874 r. Sienkiewicz był współwłaścicielem i współredaktorem „Niwy”. Jako felietonista współpracował również z „Gazetą Polską”.

W lutym 1876 r. Sienkiewicz, jako korespondent „Gazety Polskiej” wyjechał do Ameryki. Stamtąd przysyłał artykuły i felietony, wydane potem w zbiorze „Listy z podróży do Ameryki”. Pod wpływem wrażeń amerykańskich powstało wiele utworów, z których najważniejsze są „Szkice węglem” i „Sachem”. Jednym z efektów podróży było też zetkniecie się z polską emigracją, co zaowocowało dwoma arcydziełami nowelistyki „Wspomnienie z Maripozy” oraz „Latarnik”.

Pisarz wrócił do Europy w marcu 1878 r. Osiadł najpierw w Londynie, a potem na rok w Paryżu. W 1879 r. opublikował utwory: „Przez stepy”, „Orso”, „Janko Muzykant”. W 1880 r. Sienkiewicz napisał opowiadanie „Za chlebem”. W 1881 r. ożenił się z Marią Szetkiewiczówną. Małżeństwo trwało krótko, Maria zmarła 18 października 1885 r., pozostawiając dwoje dzieci: Henryka Józefa i Jadwigę.

W czasie tych ostatnich lat pisarz rozpoczął pracę nad „Trylogią”. W 1884 r. ukazała się powieść „Ogniem i mieczem”. Przyniosła ona autorowi wielki sukces. Następne lata to praca nad „Potopem”, drukowanym w „Słowie” od grudnia 1884 r. do września 1886 r. Również w „Słowie” ukazywała się trzecia część „Trylogii” – „Pan Wołodyjowski” – od maja 1887 r. do maja 1880 r. Po opublikowaniu „Trylogii” ugruntowała się pozycja Sienkiewicza, jako najbardziej poczytnego i lubianego pisarza polskiego.

W 1888 r pisarz odbył podróż do Hiszpanii utrwaloną w listach drukowanych w warszawskiej prasie. W 1890 r. wziął udział w wyprawie do Afryki. Prowadził też aktywną działalność  społeczną, m.in. zaangażował się w pracę nad organizacją Roku Mickiewiczowskiego, którego zwieńczeniem miało być sprowadzenie prochów wieszcza do kraju oraz wystawienie pomników w Krakowie i Warszawie.

Od 1891 r. ukazała się powieść „Bez dogmatu”, drukowana wcześniej w „Słowie”. W 1893 r. Sienkiewicz pracował nad „Rodziną Połanieckich”. Wydanie książkowe ukazało się w 1895 r. W tym też roku powstały pierwsze rozdziały „Quo vadis”. Powieść tę autor ukończył w marcu 1896 r. Przyniosła mu ona ogólnoświatową sławę. W oparciu o nią napisano operę, wystawiano adaptacje sceniczne, powstało wiele filmów. Ukoronowaniem tego sukcesu była nagroda Nobla  w 1905 r.

Ostatnia wielka powieść Henryka Sienkiewicza – „Krzyżacy” była drukowana w „Tygodniku Ilustrowanym” (od 1897 r. do 1900 r.) Następne lata przyniosły uroczystości jubileuszowe Sienkiewicza świętowane przez Polaków wszystkich trzech zaborów i skupiska polonijne. Pisarz otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W darze od narodu otrzymał majątek Oblęgorek koło Kielc. Jest to apogeum sukcesów pisarza.

W 1910 r. w „Kurierze Warszawskim” ukazuje się jeszcze powieść dla dzieci „W pustyni i w puszczy”, a w 1913 r. powieść „Legiony”.

Po wybuchu wojny Henryk Sienkiewicz wyjechał do Krakowa, potem do Wiednia i Szwajcarii. Ostatnie lata swojego życia poświecił pracy w Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł15 listopada 1916 r. w Vevey w Szwajcarii. Tam też został tymczasowo pochowany. Drugi pogrzeb Sienkiewicza odbył się 27 października 1924 r. w Warszawie. Prochy pisarza złożono w krypcie katedry Św. Jana.

Na podstawie "Wybór nowel" w opracowaniu A. Popławskiej

/kr/